Je staat aan het begin van een organisatieverandering en je weet dat je met weerstand te maken krijgt. Hoe krijg je snel zicht op die weerstand? In deze blog een relatief eenvoudig model dat je daarbij kan helpen.

Inschatting van weerstand met de DINAMO

In een vorige blog schreef ik over weerstand tegen verandering en dat die er altijd zal zijn. De mate waarin er weerstand is en de aard van die weerstand verschilt natuurlijk per situatie.

Wanneer je aan de slag gaat met organisatieverandering, zul je, na analyse van de verandersituatie, je veranderaanpak formuleren. Voor die aanpak is het belangrijk (zo niet essentieel) om in te spelen op het karakter van de weerstand die je verwacht. Je past je aanpak daarop aan. Om dat met een zekere betrouwbaarheid te doen, kun je gebruikmaken van de DINAMO. Dit is praktisch gezien een vragenlijst waarmee je relatief snel de weerstand, of positiever geformuleerd, de veranderingsbereidheid kunt inschatten van de organisatie waar je aan de slag bent.

Hoe zit dat DINAMO-model in elkaar

Het DINAMO-model (ontwikkeld door Erwin Metselaar) kijkt naar drie motivatoren die van invloed zijn op veranderbereidheid en daarmee op gedrag, nodig om je verander-resultaten te bereiken: willen veranderen (de attitude van medewerkers), moeten veranderen (de noodzaak of druk die men ervaart) en kunnen veranderen (de verandercompetentie en -capaciteit van medewerkers en organisatie).

Elk van deze drie motivatoren is uitgesplitst in meerdere, evidence-based factoren. Factoren die van invloed zijn op de veranderbereidheid van medewerkers in een veranderproces. De afgelopen 20 jaar is met behulp van statistisch onderzoek in kaart gebracht in welke mate de verschillende factoren veranderbereidheid beïnvloeden. Elke factor heeft daarmee een verschillend gewicht gekregen in het model. Het complete DINAMO-model ziet er uit als volgt:

Bij elke factor is het ‘gewicht’ vermeld, in welke mate deze factor de veranderbereidheid beïnvloedt. Die ‘gewichten’ blijken in de loop der jaren te veranderen, wat het model een goede realiteitswaarde geeft; onze werkelijkheid verandert immers ook voortdurend. De laatste inzichten zijn dat veranderbereidheid vooral wordt bepaald door:

– de externe noodzaak van de verandering (weging 13)
– de timing van de verandering (weging 12)
– de kennis en ervaring van de betrokkenen (weging 11)
– emoties die de verandering oproept (weging 10)
– betrokkenheid bij de verandering (weging 9)
– gevolgen voor het werk (weging 8)

In 2016 is aan het DINAMO-model overigens een veertiende factor toegevoegd: vertrouwen. Dit onderstreept het belang van leiderschap in organisatieverandering. Zie voor meer informatie het boek ‘Van weerstand naar veranderbereidheid’ van Erwin Metselaar of kijk op www.changemanager.nl.

Het DINAMO-model in de praktijk

Het DINAMO-model werkt met een aantal vragen voor elk van de dertien factoren, resulterend in een vragenlijst van in totaal 45 vragen. Na het beantwoorden van de vragen en het toepassen van de weging, ontstaat een beeld in welke mate welke factoren de veranderbereidheid beïnvloeden van medewerkers in de door jou in kaart gebrachte verandersituatie.

Ik werk echter vrijwel altijd in situaties die het niet toelaten om medewerkers een uitgebreide vragenlijst in te laten vullen. Daarom werk ik regelmatig als volgt. Allereerst start ik met een gedegen kwalitatieve analyse van de verandersituatie. Ik heb dan goed in kaart wat de mensen in een organisatie beweegt, welke cultuur er heerst, hoe het sentiment is, hoe het zit met formele en informele macht en waar mensen, processen en systemen goed samenwerken en waar niet (zie mijn eerdere blog hierover). Op basis van die eigen analyse, vul ik vervolgens zelf de DINAMO-vragenlijst in. Het beeld dat dan ontstaat, betrek ik in mijn veranderaanpak. Ik zoom dan vooral daar in waar het beeld niet overeenkomt met de neutrale uitkomst van het model. Waar dus belangrijke afwijkingen zitten. Voor die punten zet ik zo mogelijk aanvullende maatregelen in.

In a nutshell

Mijn ervaring is dat weerstand tegen verandering altijd aanwezig is. Het DINAMO-model is een praktische tool om inzicht te krijgen welke factoren in welke mate die weerstand beïnvloeden. Als je dat inzicht gebruikt om je veranderaanpak op te stellen of bij te sturen, vergroot je de kans op succesvolle organisatieverandering.

Klik hieronder als je wilt weten hoe de DINAMO-vragenlijst er uitziet.